Om bieten gedurende het hele jaar te kunnen leveren wordt een deel na de oogst bewaard. Hiervoor zijn verschillende bewaringsmethoden, afhankelijk van de klimatologische omstandigheden in het gebied en de kosten van de methodiek. Paulo Christians (General Manager Bejo Brasil) vertelt welke van die methoden in Brazilië worden toegepast. Vervolgens legt Ronald Loos (Area Crop Manager eastern Europe bij Bejo) uit hoe bieten in Europa worden bewaard.
Brazilië
In Brazilië worden bieten het hele jaar door geconsumeerd, maar dan moeten deze ook wel voortdurend beschikbaar zijn. “Je zou zeggen dat je in zo’n groot land als Brazilië het hele jaar door bieten kunt planten”, begint Christians. “Dat is ook zo, maar warme en hete periodes maken het een uitdaging voor telers. Hierdoor moeten bieten vaker bespoten worden, wat weer zorgt voor een daling van de kwaliteit, waardoor de opbrengst lager is.” Hij vervolgt: “Telers kunnen wel op zoek naar een beter klimaat, maar dan stijgen de distributiekosten. Om deze reden worden ook in Brazilië bieten in bewaring gebracht.”
In de meeste teeltgebieden duurt het droge seizoen van maart tot september. Dit is het belangrijkste zaaiseizoen. De laatste bieten worden in juli gezaaid en met een cyclus van 90 groeidagen is er versproduct van juni tot oktober. Als het aanbod van verse bieten in het droge seizoen hoog is, dan liggen de prijzen automatisch laag. In september gaan de bieten daarom, afhankelijk van de prijs, naar de verse markt of naar de opslag in afwachting voor een betere prijs. In januari en februari zijn de prijzen namelijk vaak hoger door het lagere aanbod.
De meeste Braziliaanse telers slaan bieten op in plastic dozen, gestapeld op pallets. Het is belangrijk dat bieten tijdens het bewaren vochtig blijven. De pallets worden daarom opgeslagen in geconditioneerde koelcellen. Deze hebben een vloer die water vasthoudt. Door middel van sproeiers worden de bieten vochtig gehouden. Het is noodzaak dat de luchtvochtigheid tussen de 85% en 100% blijft, met temperaturen tussen de 2 en 5 graden. Bij kleinschalige bedrijven zie je dat bieten wel eens in zakken van 20 tot 25 kilo worden bewaard. Sommige telers hebben een hekel aan al het water op de vloer en de modder die daarmee gepaard gaat. Zij gebruiken zware, geweven zakken. Deze zakken worden vervolgens goed afgesloten, zodat al het vocht in de zak blijft. De ruimte wordt extra vochtig gemaakt door vernevelaars in de koelcellen.
“Ook in een land als Brazilië is het dus belangrijk om een bietenras te hebben dat goed is voor de bewaring. Ons veel gebruikte ras Boro kan zes maanden goed bewaard worden, indien nodig zelfs nog iets langer. We hebben wel eens andere rassen geprobeerd voor de bewaring, maar op dit moment is Boro nog steeds favoriet bij de Braziliaanse teler”, concludeert Christians.
Europa
In Europa worden veel bieten bewaard onder volledig gecontroleerde omstandigheden, zoals met een mechanisch koelsysteem. Hiermee kunnen telers hun bieten, in de meeste gevallen, voor een langere periode bewaren. In tegenstelling tot wat in Brazilië gangbaar is proberen telers uit Europa de bieten onder droge omstandigheden te bewaren. Bieten worden bewaard in kisten of los gestort. Via een gecontroleerd ventilatiesysteem wordt de lucht regelmatig ververst, zonder dat de bieten hieronder lijden. Een mechanisch koelsysteem is een goede manier om bieten te bewaren. Deze methode is alleen kostbaar, helemaal met de hoge energieprijzen van de afgelopen jaren. Waar het klimaat het toelaat zie je daarom dat sommige landen binnen Europa bieten buiten bewaren onder stro.
Voor een goede bewaring onder een dek van stro wordt een uniforme hoop van bieten gemaakt van maximaal vier meter hoog en een maximale breedte van vijf meter op een goed gedraineerde ondergrond. Zolang er geen vorst wordt voorspeld kan de hoop afgedekt worden met stro (soms in combinatie met een kleine hoeveelheid aarde, zodat het stro niet verschuift). Het stro zorgt ervoor dat de hoop evengoed geventileerd wordt. Voor extra ventilatie kan er ook een ventilatiekanaal op de bodem geplaatst worden. Bij vorst is het essentieel om de bieten af te dekken met plastic, om de kwaliteit te waarborgen. In dat geval is het raadzaam het plastic direct te verwijderen zodra de temperatuur weer boven het vriespunt komt, dit belemmert namelijk de ventilatie.
“Als je bieten in bewaring wilt brengen raad ik je aan om deze niet te oogsten bij warm en droog weer. Bieten gaan dan namelijk warm de bewaring in en dat kan het klimaat in de hoop negatief beïnvloeden”, aldus Loos. “Als je geen andere keuze hebt kun je onder deze weersomstandigheden de bieten na het oogsten op de hoop bevochtigen. Dit zorgt voor een gunstige luchtvochtigheid en dat de temperatuur van die bieten daalt.” Loos gaat verder: “Ik adviseer om te oogsten met een klembandrooier. Deze machine vermindert het percentage beschadigde bieten aanzienlijk. Het is essentieel dat bieten schadevrij de bewaring ingaan. Daarnaast is ventilatie belangrijk, gebruik daarom een transportband om de hoop te maken. Op deze manier kun je grond en kleine bieten uitsorteren, zodat deze de ventilatiekanalen tussen de grote bieten niet afsluiten”.
Hoewel bieten in “ongecontroleerde omstandigheden” bewaard worden, krijgen we door moderne technieken met slimme sensoren wel steeds meer inzicht in de omstandigheden in de hoop. Daardoor kunnen er betere keuzes gemaakt worden. Afhankelijk van het ras en de bewaaromstandigheden is het mede daardoor mogelijk om bieten tot zes maanden te bewaren onder stro.
De beste manier om bieten te bewaren verschilt uiteraard per situatie. Voor advies kunt u altijd contact opnemen met de Bejo-vertegenwoordiger uit uw regio.
